MLO Białystok WOS klasa II sem.3. Zajęcia: 8.11.2020 rok
Pojęcie i typologia grup społecznych.
- Grupa społeczna (tworzona przez co najmniej 3 osoby połączone względnie stałymi więzami społecznymi).
- Cechy grupy społecznej
- przynajmniej 3 osoby
- wspólne wartości
- odrębność od reszty społeczeństwa
- wspólne cele interesy i potrzeby
Elementy te budują w grupie poczucie solidarności wśród jej członków, identyfikują z przyjętymi wartościami i nadają grupie cechy odróżniające od innych.
- Rodzaje grup społecznych
- ze względu na wielkość:
- małe (kilku lub kilkunasto osobowe, umożliwiają bezpośrednie stosunki między członkami np. rodzina, grupy rówieśnicze).
- duże ( składające się z różnych podgrup co uniemożliwia bezpośrednie stosunki między członkami np. klasa społeczna, grupa zawodowa).
- ze względu na członkostwo
- ekskluzywne (zamknięte, stosujące liczne rygorystyczne kryteria przyjęć nowych członków np. rodzaj wykonywanego zawodu , wielkość majątku, pochodzenie społeczne).
- Ograniczone ( stosujące mniej surowe kryteria przyjęć, takie jak wiek , miejsce zamieszkania lub konieczność wypełnienia deklaracji członkowskiej)
- Inkluzywne (otwarte dla wszystkich)
- Ze względu na typ więzi:
- Pierwotne (charakteryzują się osobistym i emocjonalnym typem więzi między członkami, przynależność do grupy nie zawsze jest dobrowolna np. rodzina, grupa rówieśnicza).
- Wtórne (tworzone dla osiągnięcia określonego celu, charakteryzują się formalnym i rzeczowym typem więzi, komunikacja między członkami ma charakter nieosobowy np. partie polityczne)
- Ze względu na stopień sformalizowania:
- Formalne (mające prawnie określoną strukturę, cel i normy np. organizacje społeczne czy polityczne)
- Nieformalne (oparte na normach zwyczajowych, cechują się więziami charakterze osobistym i nieformalna struktura wewnętrzna np. subkultury młodzieżowe)
- celowe (tworzone dla realizacji określonych zadań np. stowarzyszenia, fundacje)
- terytorialne (ludność wiejska, miejska)
- klasy i warstwy społeczne
Pojęcie zbiorowości społecznej.
- Więź społeczna (przynależność do rodziny, środowiska lokalnego,, szkoła, klasa,, zakład pracy, organizacja społeczna), łącza ich wspólne zainteresowania, emocje, sposoby zachowania się.
- Etapy powstawania więzi społecznych
- I etap (np. pierwszy dzień w szkole, na rozpoczęciu roku, zwracamy uwagę na płeć, wygląd zewnętrzny, dokonując wyborów wstępnych, jedni podobają się bardziej, drugich od razu odrzucamy)
- II etap (wzajemne oddziaływanie, tj podejmowanie działań zmierzających do wywołania odpowiedniej reakcji u partnera, np. chęć zwrócenia na siebie uwagi).
- III etap (pobudzanie przez jednostkę lub grupę stałych działań np. dalszą znajomość, wymuszanie haraczu od słabszych, może to mieć charakter pozytywny np. namowa jednego z uczniów by pertraktował z nauczycielem odłożenie sprawdzianu lub negatywny np. haracz).
- IV etap (wykształcenie się stałych stosunków społecznych tj trwałych układów np. koleżeństwa , przyjaźni, umowa o pracę).
- V etap (ukształtowanie się wzajemnych zależności np. służbowych).
- Więź społeczna (relacje i zależności wiążące jednostkę z grupą, elementem wzajemnych więzi jest identyfikacja działań i przekonań jednostki z działaniami grupy społecznej np. partie polityczne, sekty).
- Typy więzi społecznych
- naturalne (pokrewieństwo, rodzina, wspólne pochodzenie z tego samego miasta).
- Zrzeszeniowe (tworzone na zasadzie dobrowolności przez ludzi należących do organizacji społecznych, stowarzyszeń, związków zawodowych i zależności służbowych w tych organizacjach.
- Stanowione (narzucone siłą, np. więzień internat, jednostka wojskowa).
- Zbiorowość społeczna (tj zespół ludzi w którym wytworzyła się i utrzymuje , choć na krótko więź społeczna).
- Rodzaje zbiorowości społecznej:
- para (najmniejsza forma zbiorowości społecznej, mogą być połączone więzami pokrewieństwa (ojciec, syn, matka, córka, przyjaźń, zależności służbowe).
- Krąg społeczny (powstaje w wyniku stale działających styczności społecznych, np. ludzie stale dojeżdżający do pracy tym samym autobusem, znajomość sprowadza się do wymiany poglądów i komentarzy aktualnych wydarzeń.
Kręgi łatwo mogą się przekształcić w silniej zintegrowane grupy społeczne.
Ćwiczenia:
- Do jakich rodzajów grup społecznych można zaliczyć klasę szkolną ?
- Podaj klika przykładów grup nieformalnych ?
- Wykaż, że rodzina jest grupą społeczną ?
Materiały do opanowania w/w zagadnień:
Podręcznik: Wiedza o społeczeństwie
- Smutek; J. Maleska; B. Surmacz. Wydaw OPERON;
Literatura pomocnicza: J. Szczepański Elementarne pojęcia socjologii Warszawa 1970r, J Turowski Socjologia Małe struktury społeczne.
Opracował: Czesław Cielecki